Kỷ nguyên công nghiệp 4.0 bùng nổ với những bước tiến công nghệ đột phá, dẫn đến sự thay đổi mạnh mẽ trong cách thức quản lý và vận hành của các doanh nghiệp. Tự động hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) dần thay thế con người trong nhiều lĩnh vực, tác động trực tiếp đến nguồn nhân lực số – yếu tố then chốt cho sự phát triển của nền kinh tế, đặc biệt là các doanh nghiệp. Vì vậy, việc xây dựng chiến lược đào tạo nhân lực số là vô cùng cấp thiết để tạo dựng lợi thế cạnh tranh trong bối cảnh mới.
Nhân lực số là gì?
Nền kinh tế số đang ngày càng phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội mới cho các doanh nghiệp và quốc gia. Để thành công trong môi trường mới này, nguồn nhân lực số đóng vai trò vô cùng quan trọng, là nền tảng cốt lõi cho sự phát triển của nền kinh tế số.
Nguồn nhân lực số là lực lượng lao động có khả năng sử dụng thành thạo các công nghệ số để tạo ra giá trị mới, có thể vận hành các thiết bị số, phần mềm, ứng dụng và nền tảng trực tuyến để hoàn thành hoạt động sản xuất kinh doanh một cách hiệu quả.
Làn sóng chuyển đổi số đang phát triển với tốc độ chóng mặt, mở ra vô vàn cơ hội mới cho các doanh nghiệp trên thị trường. Nếu như trước đây, sự nghi ngờ về công nghệ vẫn còn len lỏi, thì hiện nay, tầm quan trọng của việc chuyển đổi số và đào tạo nhân lực số đã được các nhà điều hành doanh nghiệp nhận thức rõ ràng. Ngày càng nhiều công việc được tự động hóa bởi robot tiên tiến và trí tuệ nhân tạo, giúp thúc đẩy hiệu suất và nâng cao giá trị cho doanh nghiệp. Đây là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của chuyển đổi số trong việc kiến tạo một môi trường kinh doanh hiệu quả và năng động.
Vì sao doanh nghiệp cần chuyển đổi số nhân sự?
Chuyển đổi số không chỉ đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà còn là quá trình tái cấu trúc công việc và quy trình làm việc của doanh nghiệp. Nhờ đó, nhân viên sẽ tập trung vào những công việc mang lại giá trị cao hơn, thay vì thực hiện những nhiệm vụ thủ công lặp đi lặp lại. Dữ liệu và bảng phân tích về nguồn lao động đóng vai trò then chốt trong quá trình này, giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định phù hợp, chính xác dựa trên những minh chứng về dịch vụ, năng suất, hiệu quả.
Đại dịch COVID-19 vừa qua đã tạo ra một cú hích lớn cho các doanh nghiệp, khiến các tổ chức nhận thức được tầm quan trọng của nguồn nhân lực số và buộc họ phải thay đổi cách thức hoạt động và làm việc.
- Làm việc từ xa: Nhiều doanh nghiệp buộc phải chuyển sang làm việc từ xa, đòi hỏi nhân viên phải có kỹ năng sử dụng công nghệ và khả năng thích ứng cao.
- Tự động hóa: Các doanh nghiệp đẩy mạnh tự động hóa các quy trình để giảm thiểu tác động của đại dịch.
Để thích ứng với những thay đổi này, các doanh nghiệp cần có kế hoạch và xây dựng các chiến lược đào tạo nhân lực số để tạo điều kiện cho người lao động học tập và phát triển khả năng thích ứng, giúp doanh nghiệp phát triển bền vững bất kể có biến động nào xảy ra.
Theo nghiên cứu của Mercer về “Xu hướng nhân tài toàn cầu năm 2021” cho thấy đại dịch đã tác động mạnh mẽ đến thị trường lao động Đông Nam Á, thúc đẩy các nhà tuyển dụng tập trung vào việc xác định nhu cầu nguồn nhân lực mới trong bối cảnh kinh doanh thay đổi liên tục. Tái cơ cấu và đào tạo lại nhân lực là hai giải pháp được ưu tiên áp dụng nhằm xây dựng chiến lược nhân sự linh hoạt để thích ứng với những biến động của thị trường. Các doanh nghiệp ưu tiên hoạt động tái tạo quá trình kinh doanh tức là hướng đến mục tiêu phát triển bền vững, đồng thời đảm bảo lợi ích cho cộng đồng, người tiêu dùng và nhân viên.
Chính phủ Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ trong việc thúc đẩy Chuyển đổi số của quốc gia thông qua việc ban hành các nghị định và chủ trương quan trọng. Mục tiêu đặt ra là vào năm 2025, kinh tế số có thể chiếm đến 20% tỉ trọng GDP quốc gia, phấn đấu đạt 30% vào năm 2030. Một trong những mục tiêu lớn mà Chính phủ đề ra là đạt 100% các doanh nghiệp được nâng cao nhận thức về tầm quan trọng và lợi ích của chuyển đổi số năm 2025. Đây là giai đoạn quan trọng và khẩn trương để các doanh nghiệp Việt Nam nâng cao năng lực số, đáp ứng cho sự phát triển vượt bậc của doanh nghiệp trong tương lai.
Đâu là bước đầu tiên cho chiến lược đào tạo nhân lực số?
Ngày nay, xu hướng chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực, thúc đẩy nhu cầu đào tạo và tái đào tạo nhân lực số ngày càng tăng cao. Những lực lượng lao động cần được quan tâm bao gồm:
- Đội ngũ công nhân viên đang làm việc tại các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân.
- Lực lượng lao động kế cận: Thế hệ sinh viên trẻ
- Học sinh các cấp dần làm quen kiến thức và kỹ năng số để gia tăng khả năng thích nghi với công nghệ số trong lương lai.
Hiện đã có nhiều mô hình đào tạo nhân lực số hướng đến phát triển năng lực cho người lao động trong các doanh nghiệp đang ứng dụng chuyển đổi số. Mục tiêu của các mô hình này là trang bị cho người lao động các kỹ năng kỹ thuật kết hợp với các năng lực số (phân tích dữ liệu, mạng bảo mật hay truyền thông xã hội) và các kỹ năng mềm cần thiết để đáp ứng yêu cầu của công việc trong nền kinh tế số.
Quá trình đào tạo năng lực số thường được chia thành 3 cấp độ chi tiết. Việc phân chia cấp độ giúp xác định mục tiêu phù hợp, đồng thời tạo điều kiện đánh giá và phát triển năng lực số một cách hiệu quả trong tương lai:
- Cấp độ cơ bản: Cung cấp kiến thức nền tảng về việc sử dụng công nghệ bao gồm các kỹ năng như sử dụng máy tính, cài đặt phần mềm, ứng dụng và giao dịch trên Internet.
- Cấp độ trung cấp: Phát triển kỹ năng vận dụng công nghệ số hiệu quả và có ý nghĩa hơn. Đồng thời, cung cấp các bộ kỹ năng khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu và nghề nghiệp của mỗi người.
- Cấp độ nâng cao: Rèn luyện kỹ năng chuyên môn cao trong các lĩnh vực như lập trình, phát triển phần mềm, khoa học dữ liệu và quản lý mạng. Song song đó là yêu cầu phát triển liên tục về số lượng và chất lượng để đạt hiệu quả cao nhất trong công việc.
Nói chung, cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 mang đến những thay đổi to lớn cho mọi ngành nghề, đòi hỏi các doanh nghiệp phải chú trọng vào việc tuyển dụng, đào tạo và tái đào tạo cho toàn nhân viên để bắt kịp xu hướng và giữ vững vị thế cạnh tranh. Phòng nhân sự nên được coi như là nhà tư vấn nội bộ cho ban lãnh đạo và hội đồng quản trị về những tác động của lực lượng lao động trong quá trình chuyển đổi số của doanh nghiệp. Họ có thể đảm bảo việc thiết kế và thực hiện một cấu trúc quản trị hiệu quả để:
- Tăng tốc độ ra quyết định: Việc áp dụng các công cụ và quy trình số sẽ giúp đơn giản hóa quá trình thu thập và phân tích dữ liệu, từ đó giúp lãnh đạo đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn.
- Đảm bảo tính nhất quán trong quy trình: Chuyển đổi số giúp hệ thống hóa các quy trình, đảm bảo mọi hoạt động được thực hiện một cách đồng nhất và hiệu quả.
Một số công cụ và thước đo mà các doanh nghiệp có thể sử dụng để hỗ trợ quá trình chuyển đổi số như quản lý lợi ích, quản lý công việc,… Chuyển đổi số hiện là chiến lược quan trọng của doanh nghiệp nên việc đào tạo nhân lực số là điều cần phải thực hiện một cách quyết liệt. Doanh nghiệp nào có đội ngũ nhân viên năng động, sáng tạo và có khả năng thích ứng cao sẽ có lợi thế cạnh tranh và gặt hái được nhiều thành công trong tương lai.
Giải pháp phát triển năng lực số cho doanh nghiệp
Thời gian qua đánh dấu sự bùng nổ của kinh doanh số do ảnh hưởng của đại dịch. Nhiều doanh nghiệp đã gặt hái thành công khi tham gia vào “đường đua” công nghệ số. Tuy nhiên, để duy trì đà tăng trưởng và tiến xa hơn trên hành trình chuyển đổi số, doanh nghiệp cần giải quyết những “điểm nghẽn” về nguồn nhân lực và một số vấn đề khác.
Về phía Chính phủ, nhiều chính sách đã được ban hành nhằm nâng cao chất lượng nguồn lao động, đáp ứng nhu cầu đổi mới của nền kinh tế trong tương lai. Dù vậy, việc áp dụng các chính sách này vào thực tế một cách hợp lý và hiệu quả mới là vấn đề then chốt cần được quan tâm.
Về phía doanh nghiệp, để phát triển mạnh mẽ trong thời đại mới, cần chú trọng vào việc thu hút và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, tạo điều kiện cho người lao động có cơ hội phát triển ý tưởng sáng tạo, nâng cao tay nghề, trình độ chuyên môn. Đồng thời các chính sách đãi ngộ nên được thiết lập một cách công bằng, khách quan, dựa trên cơ sở khuyến khích cách làm mới, nâng cao sự sáng tạo của nhân viên. Theo đó, doanh nghiệp nên chú trọng các yếu tố sau như sau.
1. Hợp tác chiến lược giữa doanh nghiệp và nhà trường
Các doanh nghiệp nên có những chiến lược cụ thể về đào tạo và phát triển nhân lực, đặt ra mục tiêu cụ thể cho các cơ sở đào tạo. Để tạo ra mối liên hệ chặt chẽ này, cần có sự phối hợp giữa các chuyên gia đào tạo, các trường học và doanh nghiệp liên kết. Các doanh nghiệp có thể tham gia trực tiếp vào chương trình đào tạo của trường hoặc trực tiếp đào tạo những kỹ năng cần thiết cho học viên.
Bằng cách phối hợp chặt chẽ với các cơ sở đào tạo, doanh nghiệp có thể đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu của mình, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh trong thị trường ngày càng khốc liệt.
2. Xây dựng chiến lược phát triển phù hợp
Để phát triển nguồn nhân lực số hiệu quả, doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược phù hợp, đáp ứng đúng nhu cầu thực tế và hướng đến tương lai.
2.1. Đào tạo bài bản
- Chú trọng đào tạo từ khâu cơ bản đến nâng cao, kết hợp huấn luyện và khuyến khích học tập liên tục cho người lao động.
- Đảm bảo chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu của công việc và định hướng phát triển của doanh nghiệp.
- Chiến lược đào tạo, phát triển nguồn nhân lực số cần đặt trong chiến lược nguồn nhân lực tổng thể của doanh nghiệp: thu hút, đào tạo, phát triển, động viên.
2.2. Phát triển toàn diện
- Không chỉ tập trung vào kỹ năng kỹ thuật mà còn chú trọng rèn luyện các năng lực khác của người lao động như: giải quyết vấn đề, sáng tạo, giao tiếp, đàm phán, thích ứng, quản lý xung đột,…
- Tạo điều kiện cho người lao động phát triển tiềm năng và năng lực bản thân.
2.3. Quản lý hiệu quả
- Liên tục cải tiến và đổi mới các hoạt động quản lý, đảm bảo hiệu quả và phù hợp với mục tiêu đề ra.
- Khuyến khích áp dụng lý thuyết vào thực tiễn, tạo môi trường thuận lợi để người lao động học hỏi và phát triển.
3. Phát triển toàn diện kỹ năng của nhân lực
Do đó doanh nghiệp cần nhanh chóng triển khai chương trình đào tạo toàn diện về kỹ năng quản lý cho tất cả đội ngũ nhân lực, bao gồm: phỏng vấn, bố trí lao động sao cho phù hợp với từng năng lực, đánh giá kết quả công việc, phát triển người dưới quyền.
4. Chú trọng đào tạo các lãnh đạo quản lý cấp cao
Doanh nghiệp cần đầu tư vào việc đào tạo các lãnh đạo quản lý cấp cao về năng lực chiến lược. Việc đào tạo này đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng tầm nhìn, sứ mệnh, văn hóa doanh nghiệp và các chiến lược phát triển trong tương lai.
5. Đầu tư năng lực công nghệ cho các nhà quản lý
Nâng cao năng lực công nghệ cho nhà quản lý nhân lực là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả hoạt động doanh nghiệp trong thời đại 4.0. Trọng tâm đào tạo nên tập trung vào:
- Quản lý tài năng (Talent management): Nắm vững các kỹ thuật thu hút, tuyển dụng, đánh giá và phát triển nhân tài, đồng thời xây dựng chiến lược quản lý tài năng phù hợp với mục tiêu và định hướng phát triển của doanh nghiệp.
- Quản lý vốn nhân lực (Human capital management): Hiểu biết về các công nghệ quản lý nhân sự hiện đại như AI, Big Data, Cloud Computing và áp dụng các công nghệ này để tối ưu hóa hiệu quả quản lý nhân sự.
6. Nâng cao năng lực của đội ngũ quản lý
Cần trang bị cho đội ngũ quản lý kiến thức và kỹ năng về đào tạo, quản lý, phát triển nhân lực và những năng lực về xác định nhu cầu, đào tạo, cách xây dựng chương trình đào tạo và đánh giá kết quả đào tạo,… để nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.
7. Trang bị năng lực trong huấn luyện
Nâng cao năng lực đào tạo, đặc biệt là ứng dụng các phương pháp hiện đại trong huấn luyện, là yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp thành công trong nền kinh tế số.
Như vậy, việc khai thác, đào tạo và phát triển con người, nhất là trong mảng đào tạo nhân lực số đóng vai trò quyết định đến việc doanh nghiệp thành công hay thất bại, có tận dụng được cơ hội hay không trong nền kinh tế mới này. Bài viết hy vọng giúp các doanh nghiệp nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đào tạo nhân lực số, từ đó bắt tay thực hiện và xây dựng chiến lược phát triển phù hợp với mục tiêu của doanh nghiệp.
>>> Xem thêm: Đánh giá năng lực: Chìa khóa quản trị và tối ưu nhân sự
Về SKALE Talent
SKALE Talent là nền tảng công nghệ đánh giá và phát triển đúng nhân tài dựa trên dữ liệu nhằm nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho sự tăng trưởng bền vững của doanh nghiệp.
SKALE Talent được triển khai bởi SKALE Human Capital – Tiền thân là bộ phận Tư vấn và Phát triển tổ chức (COD) thuộc L&A, được sáp nhập vào SKALE vào tháng 01/2023. SKALE Human Capital là sự kết hợp giữa tri thức quản trị hơn 20 năm của L&A và công nghệ nhân sự tiên tiến của SKALE.
Với phương châm “Đúng nhân tài – Vững tương lai”, SKALE luôn sẵn sàng cung cấp các giải pháp như: Cấu trúc tổ chức, Tư vấn quản trị và phát triển nguồn nhân lực, Đánh giá năng lực, Xây dựng hệ thống lương thưởng, Triển khai ứng dụng công nghệ nhân sự,…
